Review: E.ON Energie Assistent (anno eind 2015)

De E.ON Energie Assistent is een zogenoemde “Slimme Thermostaat”. Het doel van een slimme thermostaat is te komen tot het bewuster omgaan met energie door inzicht te verkrijgen over het energieverbruik en uiteindelijk te komen tot een financiële besparing. Dit hoopt men te bereiken door gebruik te maken van, enerzijds, sensoren die de aanwezigheid van mensen registreren en anderzijds, slimme stook- en schakelschema’s op te stellen. Er zijn inmiddels een flink aantal modellen slimme thermostaten op de markt en het is interessant om te zien hoe EON zich probeert te onderscheiden.

Unboxing

Het E.ON Energie Assistent-systeem bestaat uit de volgende onderdelen:

• De slimme thermostaat met bewegingssensor (komt in de huiskamer);
• De gateway (komt in de meterkast);
• De Wifi-antenne (komt in de meterkast);
• De poweradapter (komt bij de cv-installatie en dient om de thermostaat van 24 V voeding te voorzien via de thermostaat-schakelleiding);
• Sensoren voor op de gas- en elektrameter (dienen om het verbruik aan de gateway door te geven);
• Twee slimme stekkers: op afstand bedienbare schakelaars/sensoren;
• Handleidingen, documenten, aansluitsnoeren, bevestigingsmateriaal.

Voor bezitters van zonnepanelen kan er als optie een “zonnepanelen module” worden geleverd.

Gebruiksaanwijzingen

In de doos treft u een lijst aan van de aan u geleverde onderdelen, een webadres waar u instructievideo’s kunt vinden en het telefoonnummer van de helpdesk.

Er zitten twee handleidingen in de doos:

• Installatiehandleiding E.ON Energie Assistent. Dit is een zeer duidelijke handleiding met veel afbeeldingen en stap-voor-stap instructies waarmee bijna iedereen met wat gevoel voor techniek de installatie kan uitvoeren. Ook de installatie en het instellen van de software is duidelijk, stap-voor-stap beschreven. Wie bekend is met het installeren van modems, routers en software heeft wel een voordeel.
• Installatiehandleiding De Slimme Thermostaat. Hierin wordt de installatie van de thermostaat en het gebruik er van beschreven. In de handleiding is een lijst opgenomen van vele cv-installaties en de wijze waarop de thermostaat op die verschillende cv’s moet worden aangesloten.

Installatie

E.ON levert de Energie Assistent, een product van het Belgische Fifthplay, in een forse doos als doe-het-zelf pakket. Desgewenst kan een (tijdelijk: gratis) monteur de installatie verzorgen. Wij kozen er voor om de installatie door een monteur te laten verzorgen, zodat ook de “monteurbeleving” in de review kon worden meegenomen.

E.ON stuurt geen eigen monteurs op pad maar maakt gebruik van via Guidion ingehuurde vakmensen. De monteur die ons huis bezocht was een man die wist wat hij deed. De installatie werd methodisch aangepakt. Tijdens de werkzaamheden werd uitgelegd waarom de gekozen volgorde van werken werd gevolgd. Voor de geïnteresseerde toeschouwer zeer informatief. De man was goed bekend met het systeem. Hoewel er behoorlijk wat moest gebeuren, ging er niets verkeerd. Alles klopte en werkte meteen.

Eerst werd via Internet een voucher aangevraagd. Dit is nodig om naderhand je account aan de software te kunnen linken. Vervolgens werd het MAC-adres van de gateway genoteerd. Daar kom je niet meer bij als hij op de muur zit. Daarna werd overgegaan tot de installatie van de hardware, achtereenvolgens:

• Verwijderen van de oude thermostaat.
• Installeren van de gateway in de meterkast. Een vrije wandcontactdoos is hiervoor noodzakelijk. Hoewel de Energie Assistent via Wifi met het Internet kan communiceren, is een vaste kabelverbinding te prefereren. De gateway moet in de meterkast worden geplaatst omdat op de elektra- en de gasmeter sensoren worden geplaatst waarmee de gateway het verbruik kan registreren. Dit vereist moderne meters. Onze gasmeter voldeed niet aan de eis en in ons geval kan daarom het gasverbruik niet worden gemeten.
• Aansluiten, in de meterkast, van de – in ons geval, niet gebruikte – WiFi-antenne op de gateway.
• Aansluiten, in de C.V.-ruimte, van een poweradapter op de thermostaatleiding om deze van 24 Volt te voorzien voor het voeden van de thermostaat en het opladen van de accu, in de thermostaat.
• Aansluiten, in de huiskamer, van de thermostaat met bewegingsmelder.

Vervolgens werd de PC software geïnstalleerd. Uiteraard was het daarna de beurt aan de smartphone om te worden be-appt. Het verdient aanbeveling om systeeminstellingen via de software op de pc of op een notebook te doen. Instellingen op de smartphones gelden enkel voor de betreffende smartphone. Met behulp van de software worden de thermostaat, de gateway en de slimme stekkers aan elkaar gekoppeld. Er kunnen vervolgens  een stookschema en een schakelschema worden gemaakt.

Slimme Stekkers

Die slimme stekkers zijn interessante dingen. In eerste instantie zijn het schakelaars waarmee je je verlichting, je koffiezetmachine, je airco, je wasmachine en dergelijke kunt schakelen. Maar ze kunnen ook stroomverbruik meten en dat is redelijk uniek. Ditbetekent dat je ze ook als stroomverbruiksmeter kunt inzetten. Of, bijvoorbeeld, als detector voor plotselinge afname of toename van stroomverbruik. Denk hierbij aan je diepvries. Je wilt graag weten of er iemand per ongeluk de deur heeft laten open staan en je voorraad vlees gevaar loopt te ontdooien. De slimme stekker geeft de stroomtoename door aan de gateway via 868mHz. Welke techniek daarvoor wordt gebruikt is op het moment dat deze review wordt geschreven, niet duidelijk. De gateway stuurt op zijn beurt via Internet een SMS of een e-mail aan de eigenaar van het systeem. Het spreekt vanzelf dat hiervoor een werkende Internetverbinding noodzakelijk is. Maar dan kun je ook op afstand apparaten in- of uitschakelen, net als de thermostaat.

Met behulp van meerdere slimme stekkers kun je aanwezigheid in huis simuleren: licht dat op gezette tijden in- of uitschakelt, net alsof er iemand in huis is. Je kunt tot 50 slimme stekkers in de software programmeren en complexe aan-uit schema’s opstellen.  De slimme stekkers, of liever: de software kan ook gekoppeld worden aan meteorologische data. Dat betekent dat in schakelschema’s het tijdstip van licht of donker worden (of temperatuur?) kan worden aangewend om te schakelen. De slimme schakelaar kan ten slotte ook nog worden ingezet als stand-by killer.

Er zitten 2 slimme stekkers in het pakket. De prijs van extra slimme schakelaars is op dit moment niet bekend. E.ON gaat binnenkort slimme stekkers als optie leveren. De slimme stekker is, vanwege de ingebouwde, uitgebreide elektronica, nu nog een relatief dure oplossing wanneer je dit vergelijkt met simpel schakelmateriaal van KaKu en dergelijke. Zeker wanneer je echt alleen maar hoeft te schakelen. De meetfuncties van de huidige slimme schakelaar zijn wel heel interessant voor systemen als vrieskasten die je wenst te bewaken. Wil je echter vooral aanwezigheidssimulatie en wellicht wat stroom besparen, is alleen kunnen schakelen afdoende en dan is een net iets minder slimme schakelaar met alleen die functie en dito prijs veel interessanter. Op dit moment is niet bekend of de E.ON Energie Assistent ook schakelmateriaal van andere fabrikanten ondersteunt, maar EON zegt wel goedkopere alternatieven te gaan ontwikkelen. Ook EON zie dat stroomkosten besparen met de huidige slimme schakelaar er nog niet in zit omdat de terugverdientijd veel te lang is. Het zou ook interessant zijn wanneer er een inbouwschakelaar komt voor plafonddozen. Dan praat je over een meer realistische aanwezigheidssimulatie op bestaande lampen. Bedenk, dat wanneer je in, bijvoorbeeld de huiskamer, een groep schemerlampen wilt kunnen schakelen, je meerdere (slimme) schakelaars zult willen gebruiken. Als je de groep met één schakelaar wilt bedienen, is een oerwoud van kabels over de vloer noodzakelijk.

Elke slimme schakelaar heeft een unieke identificatie code waarmee hij in de software zichtbaar is. Er zit een ledje op, dat kort oplicht als er een verbinding met de gateway is. Er zit ook een drukschakelaar op om de slimme schakelaar met de hand te kunnen in- of uitschakelen. De elektronica in de slimme schakelaar verbruikt natuurlijk ook stroom, dat is 0,4 Watt per uur, 24/7.

De technische gegevens van de slimme schakelaar vindt je hier.

Schakelen met de slimme stekkers

Op de pc of notebook surft u, zoals voor alle instellingen, naar www.eon.nl/mijneon en meldt u zich aan. In de EnergieAssistent kiest u voor Netwerk en daar kunt u de slimme schakelaars aanmelden, elk met een eigen naam.

Na invullen van de naam en de functie kunt u de slimme stekker in het dashboard in- of uitschakelen:

U ziet ook het real-time verbruik van het betreffende apparaat. In dit schemerlampje zit nog een oude verkwistingslamp dan kun je tenminste wat meten. Een klik op het vierkantje naast het aangegeven vermogen opent een venster waarop de verbruikshistorie zichtbaar is:

De software voor dit soort toepassingen isdoorgaans erg goed in het maken van allerlei verbruiksgrafieken waarin je kunt zien op welk moment er hoeveel wordt gebruikt. Zo ook die van de E.ON Energie Assistent. De inzichten zijn zo gedetailleerd dat je geen lamp meer durft in te schakelen: missie “besparen” geslaagd!

De volgende stap zou kunnen zijn om een schakelschema te maken. Dat kan per schakelaar (die in de software “plugs” worden genoemd), per groep schakelaars of per kamer.

Op het tabblad “Programmeren”, kies je onder de rubriek “Plugs programmeren”: “ Maak een nieuw programma”.

Geef het schema een naam en geef aan welke plugs daarin geschakeld dienen te worden. Vervolgens kun je op het tabblad “Programmering” aangeven op welk moment de gekozen plug(gen) moet(en) in- of uitschakelen.

In bovenstaand schema worden beide plugs ingeschakeld om 17:15 uur en uitgeschakeld om 00:00 uur. Op woensdag en vrijdag zijn er afwijkende tijden. Wilt u pluggen onafhankelijk van elkaar schakelen, moet u voor elke plug een eigen schema maken. Het schema laat helaas niet toe om alle pluggen tegelijk te zien. Dan zou het gemakkelijker zijn om een “levensechte” aanwezigheidssimulatie te maken. Wellicht zou een toekomstige softwareaanpassing dit mogelijk kunnen maken.

Buiten het schema om, kun je pluggen in- of uitschakelen door gewoon op het knopje op de betreffende plug te drukken of via de app op je smartphone:

De thermostaat programmeren

De thermostaat, of liever: de software op je pc of notebook, stelt je in staat een verwarmingsschema op te stellen.

Je kunt verschillende blokken maken, tot 28 per week, die je twee modus kunt geven: rust of comfort. Aan beide kun je een temperatuur hangen. Dus met andere woorden: een temperatuur bij afwezigheid en een temperatuur bij aanwezigheid. Persoonlijk vind ik dit te beperkt. Als je thuis fysiek aan het werk bent, zou je het bijv. 18 graden willen hebben, zit je de hele dag achter de pc te werken, is 20 graden fijn, zit je ’s avonds tv te kijken, is 21 graden lekker. Ga je naar bed, dan mag de knop terug naar 15 graden. Een software aanpassing zou meerdere temperatuurzones mogelijk kunnen maken, zoals bijvoorbeeld bij Tado kan. In “Thermostaat details, Thermostaten” kun je de temperaturen voor Rust en Comfort instellen. Ook de uitlooptijd van comfort naar rust is in te stellen. Dat is de overgangsperiode waarin de temperatuur langzaam afneemt. Verder is er een Anti-bevriezingsinstelling en een mogelijkheid om de thermostaat en software te kalibreren, zodat thermostaat en app dezelfde temperatuur aanwijzen.

Aanwezigheidsdetectie

De thermostaat beschikt over een ingebouwde bewegingsdetector. Het doel hiervan is om te detecteren of er mensen in huis zijn. Deze detectie is meteen het enige middel voor het systeem om te meten of er iemand thuis is. In het geval dat er binnen een ingestelde tijd (standaard: 2 uur) geen beweging wordt gedetecteerd, schakelt het systeem in de ruststand, dus naar de lage temperatuur. Maar wat, als de ZZP’er de hele ochtend op zijn kantoor op de eerste verdieping zit? Of op zolder met de elektrische trein speelt? Dan wordt het na 2 uur koud! Wat dan rest is een greep naar de smartphone om de thermostaat weer hoger te zetten.

Deze methode van aanwezigheidsdetectie confronteert de gebruiker, die wèl in huis is, maar langere tijd niet in de huiskamer komt, direct met aanvullende kosten: je dient iets aan te schaffen om dit ongemak te overkomen, bijvoorbeeld een extra slimme thermostaat om op het kantoor te installeren, de software laat dit toe. Andere merken lossen dit probleem op door rookmelders annex bewegingsdetectoren te koppelen met de thermostaat (o.a. Nest) of via Internet de GPS-locatie van gekoppelde smartphones door te geven (o.a. Tado).

De wijze van aanwezigheidsdetectie die E.ON Energie Assistent hanteert, noodzaakt de gebruiker bij het onverwacht moeten verlaten van het huis ook, om de thermostaat handmatig omlaag te zetten. En wanneer je dat vergeet,  dan stookt het systeem 2 uur dóór, voordat het automatisch de temperatuur verlaagt. Bij thuiskomst blijft de thermostaat laag staan, totdat de bewoner dit verandert, of er een nieuwe stookfase intreedt.

Het voordeel van bewegingsdetectie (Nest gebruikt het ook) is dat het systeem meet of er “iemand” is en niet “wie” er is. Een kind zal geen smartphone hebben, en opa heeft nog een oude, zonder GPS. Bij Nest hang je rookmelders op om de detectie te verbeteren. Elke rookmelder voegt een nieuwe detector toe.

Voordelen en nadelen van detectiemethoden

Bovenstaande opsomming maakt duidelijk dat het ideale systeem beide detectiemogelijkheden zou moeten ondersteunen. Geofencing vereist slechts een aanpassing van de software op de pc en in de apps.

Bij storingen

Tijdens onze testperiode hadden we het geluk dat we twéé storing mochten ervaren. Geluk? Ja, want daardoor kunnen we u vertellen wat er bij een storing gebeurt. Eerst was er een onderbreking in de Internetverbinding: onze provider schakelde een dag lang omwille van onderhoud, de verbinding uit. Geen telefoon, tv en Internet. De apps op de smartphone en notebook kunnen niet met de servers van EON/Fifthplay communiceren en ook niets doorgeven aan de gateway. Het enige wat je kunt doen is met de hand de thermostaat hoger zetten.

Enkele dagen later was er een storing op de servers van fifthplay, de makers van deze slimme thermostaat. Het gevolg was, dat gedurende de complete storing de thermostaat en slimme stekkers niet meer konden worden bediend via de app. In zo’n geval is handmatige bediening wel mogelijk. Hetzelfde is er aan de hand wanneer we de internetstekker eruit trekken. Ook bij gebrek aan een internetverbinding, valt het systeem netjes terug op handbediening.

Overigens stuurde EON een keurige e-mail, kort nadat de storing gedetecteerd was, en een paar dagen nadat de storing voorbij was, een e-mail met een verklaring. Die krijg je natuurlijk niet als je Internetverbinding uitvalt.

Conclusie

De E.ON Energie Assistent is een degelijk en gebruiksvriendelijk systeem. Wij gebruiken hier bewust het woord systeem, omdat  de slimme thermostaat allèèn het niet doet. Er zijn goede materialen gebruikt voor de verschillende onderdelen en de software op pc en smartphone werken goed en relatief snel. Wijzigingen in de software worden binnen enkele seconden op de apparatuur uitgevoerd. De ontwikkeling van de software is nog niet helemaal uitgebot. In de review noemden we al enkele uitbreidingen en wijzigingen die het geheel naar onze mening gebruiksvriendelijker en effectiever zouden maken. Medewerkers van E.ON en fifthplay spraken over toekomstige ontwikkelingen en daar zijn wij benieuwd naar.

Maar het uitgangspunt “energie besparen” zal pas volledig uit de verf komen als we dat over de gehele linie proberen te doen: op zowel elektriciteit als gas. Het meeleveren van de slimme stekkers is een goed initiatief: het stimuleert om meer met licht ààn of uit te spelen. Het is ook handig om het licht op zolder op afstand te kunnen uitschakelen, als je beneden blijft hangen na het kopje koffie. Als de prijs van de slimme schakelaars laag zou zijn, of de software ook met producten van derden uit de voeten zou kunnen, zou dit het succes van het systeem alleen maar vergroten. Over de terugverdientijd van de investeringen die u doet om tot besparing te komen, doen we daarom geen uitspraak. En dan is er nòg een factor die meespeelt: comfort. De slimme thermostaat kan er voor zorgen dat het huis warm is, als u opstaat of thuis komt. Als u instelt, dat het om 18:00 uur 20 graden moet zijn, is het dat ook. Dat betekent natuurlijk wel dat het systeem al een uur of meer van tevoren uw cv begint op te stoken, wat betekent dat je meer gas verbruikt. Een en ander is natuurlijk afhankelijk van isolatiewaarde van de woning, verwarming door invallend zonlicht en het verschil tussen “rust-” en “comfort-“ temperatuurinstellingen.

De E.ON Energie Assistent is een serieuze speler op de slimme thermostatenmarkt. Nu nog even het uiterste uit de software halen.