Review: ASUS PA279Q Professional WQHD Monitor

Op de redactie hebben we al verscheidene malen LCD monitoren in het instapsegment voorbij zien komen. Voor gebruikers met lage eisen en een krap budget zitten daar best aardige modellen tussen, maar de veeleisende gebruiker zal daarmee geen genoegen nemen. Die zullen een stuk dieper in de buidel moeten tasten en een kijkje nemen naar 27-inch monitoren met een 2560×1440 resolutie. Het aanbod van monitoren in dit semiprofessionele segment (500 – 1000 euro) is weliswaar kleiner, maar er zijn vooralsnog genoeg modellen om uit te kiezen. Lukt het ASUS om met de PA279Q een plekje in dit hoogwaardige segment te veroveren?

Het blijft een vreemde markt, die van LCD monitoren. Sinds deze techniek is ingezet als officiële vervanger voor de CRT ‘beeldbuis’ monitor zijn fabrikanten het gevecht aangegaan met de tekortkomingen van de LCD techniek. Toegegeven: Ze zijn platter (en wegen dus minder), verbruiken minder energie, zijn beschikbaar in grotere maten en hebben vele voordelen op het gebied van kleurweergave, maar de eerste lichting LCD monitoren waren beslist geen pretje. De inkijkhoek, reactietijd, contrast en kleurweergave waren matig tot slecht. Ondertussen zijn er al vele type LCD panelen verschenen en staat de markt er heel wat rooskleuriger voor. Hier volgt een snel overzicht van alle beschikbare paneeltechnieken gevolgd door hun sterke en zwakke punten:

TN
+ Snelle reactietijd, goedkoop te produceren
– Slechte inkijkhoek, matig tot slechte kleur- en zwartweergave (contrast)

VA
+ Goede zwartweergave (contrast), verbeterde inkijkhoek t.o.v. TN paneel,
mogelijkheid tot accurate kleurweergave
– Inkijkhoek niet perfect (zwartdetail en contrastverlies), matig tot slechte reactietijd

IPS
+ Goede inkijkhoek, prima reactietijd, mogelijkheid tot accurate kleurweergave
– Matig tot slechte zwartweergave (contrast), witte gloed bij diagonale inkijkhoek

PLS
+ Alle voor- en nadelen van IPS, maar bevat een nog bredere inkijkhoek

Het moge duidelijk zijn dat IPS en PLS panelen het beste presteren op het gebied van LCD technologie. Nu wil dit niet zeggen dat een monitor met een IPS of PLS paneel een magisch perfect beeld oplevert: Dat ligt in handen van de monitorfabrikant. Zij ontvangen LG IPS of Samsung PLS panelen en zijn verantwoordelijk voor de elektronische afstelling hiervan. Het is de taak van monitorfabrikanten om het uiterste uit een paneel te halen en een ideale balans tussen bijvoorbeeld kleurweergave, reactietijd en andere elementen te vinden. Aangezien de hoge prijs en het gezonde aanbod van monitoren in het high-end segment zul je verwachten dat het enkele fabrikanten is gelukt om een ideale balans tussen prijs en prestatie te vinden. Van de vele door mij geteste monitoren is er maar één die deze criteria heeft overleeft: De doorgaans onbekende ViewSonic VP2770-LED (27” 2560×1440 PLS paneel). ASUS heeft met hun PA279Q dus een naam hoog te houden, zeker als je bedenkt dat de gemiddelde prijs op het moment van schrijven rond de € 849,- ligt. Dat is heel wat meer dan de € 599,- die ViewSonic voor haar monitor vraagt. Daar is een goede reden voor, maar daarover later meer.

Design, bouwkwaliteit en accessoires (8/10)

Het design en de bouwkwaliteit zijn van een hoog niveau. Geen krasgevoelige, hoogglans afwerking, maar een matzwarte stevige behuizing. De randen zijn aan alle kanten voorzien van een geperforeerde liniaal met centimeteraanduiding en zijn niet al te breed. Aan de rechterkant vind je de bedieningstoetsen. Doormiddel van een kleine joystick laat de monitor zich gemakkelijk bedienen. Verder kan dit model in hoogte verstelt worden, maar bezit tevens ook over een tilt, swivel en pivot (portret) functie. Naar mijn mening had de monitor een centimetertje of twee hoger moeten kunnen. Nu is het midden van het paneel net niet op ooghoogte uit te lijnen. ASUS heeft hun scherm rijkelijk voorzien van aansluitingen. Naast DVI, HDMI en 2x DisplayPort (1 voor Daisy-Chaining) zijn er maar liefst zes USB 3.0 aansluitingen aanwezig en een 9-in-1 kaartlezer. Drie van deze USB aansluitingen zijn aan de achterzijde geplaatst. Dat is niet erg gunstig, maar de overige drie zijn gelukkig aan de linkerkant te vinden.

Naast een uitgebreid assortiment aan kabels (DVI, HDMI, DisplayPort, mini-DisplayPort, USB, Audio- en stroom) levert ASUS ook een monitorkap mee. Voor de echte professional is dit een welkome toevoeging, omdat deze lichtinval op het paneel vermijd. Dit voorkomt een negatieve invloed op de weergave van kleuren. Helaas is deze kap erg slap en moet hij op de randen van de monitor vastgeplakt worden. Dat maakt het tijdelijk verwijderen ervan erg moeilijk indien hij niet nodig is.

Onder de loep

Zoals ik eerder heb vernoemd heeft de PA279Q een naam hoog te houden en kent met de VP2770-LED van ViewSonic een concurrent waarvan velen het (ongeacht de prijsklasse) hebben verloren. Een simpel voorbeeld: De Eizo ColorEdge CX270 (een professionele monitor van € 1249,-) wist op de moeilijkste vlakken (uniformiteit, reactietijd, uitgebreide kalibratieopties, etc.) te overtuigen, maar faalde flink op het gebied van contrast (zwartweergave). Dit zorgde ervoor dat zelfs beelden onder klaarlichte dag er (ook na kalibratie) levenloos uitzagen. Prijs is dus niet alles, de afstelling wel.

Er is een reden dat de ASUS PA279Q duurder is dan de ViewSonic VP2770-LED en vele andere monitoren. Hij gebruikt namelijk niet de goedkopere W-LED, maar de zogenoemde Wide Colour Gamut GB-LED achtergrondverlichting. Deze vorm van verlichting kan simpelweg meer kleuren (= een breder kleurenspectrum) weergeven.

Zoals je in het linker grafiek kunt zien bestaan er twee noemenswaardige kleurenspectra: sRGB en AdobeRGB. Dat betekend dat deze ASUS met haar Wide Gamut verlichting beide soorten kan weergeven. Het probleem is dat zo’n 99% van al het materiaal dat wij als consumenten bekijken en bewerken (games, films, foto’s, websites) zijn gebouwd rondom het kleinere sRGB spectrum. Helaas betekend dit dat alle kleuren van laatstgenoemd materiaal flink oververzadigd worden weergegeven op een monitor met een breed kleurenspectrum. Waar is zo’n spectrum dan voor nodig? Voor die ene (professionele) gebruiker die materiaal bekijkt en bewerkt in het AdobeRGB spectrum. Vele spiegelreflexcamera’s hebben bijvoorbeeld de functie om te fotograferen in sRGB of AdobeRGB en deze monitor zal laatstgenoemde dus kunnen weergeven. Aangezien nagenoeg niemand bezit over een monitor of televisie met een dergelijk kleurbereik, is het handiger om zoveel mogelijk te werken in het algemeen geaccepteerde sRGB spectrum.

Beeldkwaliteit

Om te zorgen dat je niet wordt getrakteerd op foute oververzadigde kleuren, heeft ASUS de monitor in de fabriek al kleurecht afgesteld en voorzien van twee noemenswaardige presets: sRGB en AdobeRGB. Je raad het al: Voor 99% van de gebruikers zul je de sRGB preset moeten kiezen om te worden voorzien van een accurate kleurweergave. De monitor ‘beperkt’ haar brede kleurenspectrum tot sRGB om dan gebruikt te kunnen worden voor bijvoorbeeld internet, games, films en foto’s.

Kleurweergave (7/10)

Indien een monitor is voorzien van goede elektronica en een kwalitatief hoogwaardig paneel, kun je hem middels een kalibratieapparaat afstellen voor een nagenoeg perfecte kleurweergave. Aangezien het gros van de gebruikers niet in het bezit is van zo’n apparaat, bekijk ik hier hoe goed de monitor in de fabriek is gekalibreerd. ASUS levert een kalibratierapport mee die uitgebreid omschrijft hoe jouw individueel gekochte exemplaar op het gebied van kleuren presteert. Deze kalibraties zijn alleen uitgevoerd op de sRGB en AdobeRGB preset. Na het aanzetten van de monitor hoeft alleen de sRGB modus geselecteerd te worden om de gebruiker te voorzien van accurate kleuren.

Het rapport laat zien dat ASUS ervoor heeft gezorgd dat de DeltaE score een gemiddelde van maximaal 2 moet hebben. De DeltaE score toont de afwijking die elke individuele kleur op de monitor weergeeft ten opzichte van de werkelijkheid. Zolang dit 3 of minder is, kan een monitor als kleurecht beschouwd worden. Bij de PA279Q liggen alle kleuren en grijswaardes ruimschoots onder de 3. Als de monitor op het blote oog wordt beoordeeld, dan lijkt hij inderdaad een natuurgetrouwe weergave te geven. Helaas blijft er van deze indruk weinig over als hij naast een gekalibreerde VP2770-LED van ViewSonic wordt neergezet. De kleuren zijn niet alleen lichtelijk onderverzadigd, maar het beeld kent een ziekelijk groene tint. Het brede kleurenspectrum van de GB-LED verlichting is hier verantwoordelijk voor. Dit komt omdat de kleur groen het meest dominant is in zo’n spectrum. Daar maakt niet alleen ASUS zich schuldig aan: Alle monitoren met een dergelijk kleurbereik kennen deze groene tint in hun sRGB modus, maar het is jammer dat het ASUS niet is gelukt om deze eruit te kalibreren. Daarnaast is de kleurtemperatuur te hoog. Deze beschrijft hoe warm of koud het beeld oogt. Alles onder een waarde van 6500 graden Kelvin levert een te warm (rood) beeld op, alles daarboven een te koud (blauw) beeld. Met een gemeten waarde van 7200 graden Kelvin kent deze monitor (naast een groene tint) dus ook een blauwe tint.

Een kritische of professionele gebruiker zou bovenstaande problemen kunnen oplossen doormiddel van een kalibratieapparaat. Dit is een klein apparaatje met een sensor die op het midden van de monitor wordt geplaatst en alle kleurafwijkingen corrigeert. Na het kalibreren van de PA279Q met een  X-Rite i1 Display Pro was de blauwe tint verdwenen, maar de groene tint niet. Ook waren alle kleuren nog steeds lichtelijk onderverzadigd. Dat betekend dat deze monitor ook na kalibratie nog steeds niet ingezet kan worden voor kleur kritisch werk.

Contrast en Gamma (6/10)

Een goede kleurweergave is niks waard zonder een goede afstelling van de Gamma waarde. Deze beschrijft de weergave van zwartdetails (schaduwen, donkere kleding, etc.). Als deze lager ligt dan 2.2, dan zijn zwartdetails teveel aanwezig. Bij een hogere waarde verdwijnen er juist details. Helaas slaat de monitor hiermee de plank mis met een te hoge waarde van 2.28. Dat lijkt niet veel, maar in verscheidene testbeelden en films was duidelijk dat zwartdetails teveel onderdrukt werden (ook wel ‘black crush’ genoemd). Na kalibratie zijn verschillende details beter zichtbaar, maar nog steeds niet optimaal.

Deze foute Gamma afstelling is één van de redenen dat het Contrast van deze monitor zo wisselvallig presteert. Met heldere beelden (bijv. een zonnige filmscène) weet de PA279Q zeer overtuigend uit de hoek te komen. Je krijgt als gebruiker het gevoel door een raam heen te kijken. Dat komt niet alleen door het relatief hoge contrast van het gebruikte AH-IPS paneel, maar vooral door de effectieve matte anti-reflectiecoating. Deze weet omgevingslicht perfect te blokkeren zonder een nadelige invloed te hebben op de beeldkwaliteit. Eerdere IPS panelen kende een grove matte coating, waardoor er een soort ‘zandkorrels’ op het beeld zichtbaar waren. Met donkere beelden is het verhaal omgedraaid: De monitor valt dan hard op zijn gat. De GB-LED achtergrondverlichting beïnvloed de zwartweergave ook hier nadelig met een zichtbaar groene tint. Daarbij is het zwartdetail niet optimaal door de bovengenoemde verkeerde Gamma afstelling. Dit is onder klaarlichte dag niet erg zichtbaar, maar in de avond (zelfs met een lampje aan) wordt de gebruiker getrakteerd op een groene zwartweergave met weinig detail.

Uniformiteit (5/10)

De uniformiteit van een monitor beschrijft hoe goed de achtergrondverlichting over het paneel is verdeeld. Een sterke afwijking kan een onregelmatige kleurweergave creëren. Het is de wisselvallige uniformiteit waar de zwartweergave het meest onder te lijden heeft. Heldere beelden komen (op een lichtgroene tint in de linkerbovenhoek na) vrij uniform over, maar donkere beelden worden geteisterd door lichtlekkage. Er zijn aan alle randen van het beeld lichtvlekken te zien en dat is zeer storend tijdens het gamen of filmkijken in het donker. Dit komt omdat de GB-LED verlichting aan de zijkanten van het paneel zijn verwerkt (Edge-LED) en in de fabriek te hard op het paneel zijn gedrukt. Helaas hebben nagenoeg alle LED monitoren hier veel last van, maar de PA279Q maakt het voor een dergelijk geprijsde monitor wel erg bont.

De ASUS PA279Q weet qua zwartweergave niet te overtuigen met haar overdosis aan lichtlekkage

Reactietijd en input-lag (5/10)

En dan komt de bedroevende afstelling van de reactietijd ook nog eens om de hoek kijken. De reactietijd beschrijft hoe snel de cellen in een LCD paneel van kleur veranderen bij bewegende beelden. Voor het versnellen van dit proces passen fabrikanten een overspanningstechniek genaamd ‘Overdrive’ toe. Dit houdt simpelweg in dat een LCD cel onder hoge spanning (voltage) wordt gezet om haar reactietijd te verbeteren. Zet je de cellen te weinig onder spanning, dan ontstaat er ‘Motion Blur’ waardoor bewegende beelden onscherp worden weergegeven. Zet je ze teveel onder spanning, dan ontstaan er ‘Overdrive’ artefacten: Zichtbaar gekleurde sporen achter bewegende objecten. Helaas bevat de PA279Q een overdosis aan deze artefacten, waardoor bewegend beeld beslist geen pretje is om naar te kijken. Ondanks dat dit zowel tijdens desktopgebruik als gamen zichtbaar is, brengt het teveel overspannen van de LCD cellen een nog groter nadeel met zich mee. Bewegende beelden ogen onrustig en stotteren aanzienlijk (ook wel ‘Juddering’ genoemd). Dit is vooral bij films erg goed zichtbaar. Deze zijn van zichzelf al onrustiger, doordat ze bestaan uit 24 beelden per seconde, maar de monitor versterkt dit effect aanzienlijk en maakt er een rotzooi van.

Daarnaast heeft de monitor ook te kampen met een te hoge input-lag (signaalvertraging). Deze beschrijft hoe lang een monitor erover doet om het inkomende beeldsignaal te verwerken en weer te geven. Tijdens desktopgebruik is deze hoge input-lag lichtelijk voelbaar, maar niet storend. Bij gamen helaas wel: Je hebt als gebruiker niet het gevoel dat het beeldscherm direct jouw muisbeweging registreert.

Inkijkhoek (7/10)

IPS panelen staan doorgaans bekend om hun brede inkijkhoek en daar vormt de PA279Q van ASUS geen uitzondering op. Bij heldere beelden blijven contrast en kleurverzadiging behouden vanuit een horizontale inkijkhoek. Toch weet het gebruikte AH-IPS paneel van LG minder te overtuigen dan Samsung’s PLS of LG’s oude IPS panelen. Er ontstaat een lichtpaarse gloed die de kleurweergave negatief beïnvloed indien je de monitor vanuit een horizontale hoek bekijkt. Dat is erg onhandig als er mensen meekijken tijdens kleur kritisch werk. Dit effect neemt drastisch toe bij donkere beelden (zie linker afbeelding), waardoor zelfs het hele beeld wordt overheerst door een groen paarse gloed (ook wel IPS ‘Glow’ genoemd). Normaal zou dit bij IPS panelen slechts onder een diagonale inkijkhoek duidelijk zichtbaar moeten zijn.

Weergave van externe apparatuur (8/10)

ASUS heeft hun PA279Q monitor voorzien van een HDMI port voor het aansluiten van externe apparatuur (gameconsole, Blu-ray speler, etc.). Aangezien dit soort apparatuur ‘maar’ 1920×1080 pixels kunnen versturen, moet hij dit signaal kwalitatief hoogwaardig kunnen opschalen (‘Upscalen’) naar een resolutie van 2560×1440. Bij het afspelen van een Full HD 1080p Blu-ray Disc via een Playstation 3 weet de monitor een overtuigend scherp beeld weer te geven. Er is geen kwaliteitsverlies zichtbaar door het opschaalproces. Dat is gelukkig ook het geval bij PS3 games met een resolutie van 1280×720. De ‘Upscaler’ weet ook afwijkende resoluties zoals 1024×768 in een hoge kwaliteit te schalen. Tot slot is er een ‘Aspect’ optie aanwezig om 4:3 (niet breedbeeld) materiaal vervormingsvrij weer te geven.

Conclusie

ASUS heeft met de PA279Q een potentieel interessante monitor neergezet. Door haar hoge resolutie van 2560×1440 biedt hij veel werkruimte. Dit is niet alleen handig voor fotobewerking of videomontage, maar ook fijn bij het gebruik van Office toepassingen of het bezoeken van websites. Helaas wordt de PA279Q ondergedompeld door haar concurrenten en weet niet overtuigend uit de hoek te komen. Vooral als hij wordt vergeleken met één van de beste LCD monitoren van het moment (de ViewSonic VP2770-LED), dan valt hij van zijn voetstuk. Toegegeven: De ASUS is voorzien van GB-LED verlichting met een breed kleurenspectrum. Dit zal voor sommigen een noodzakelijke toevoeging zijn, maar zorgt voor 99% van de gebruikers voor een negatieve invloed op de beeldkwaliteit. En dan is er nog de bedroevende reactietijd, de hoge input-lag en een overdosis aan lichtlekkage. Allemaal zaken die aantonen dat ASUS de LCD techniek niet goed onder controle heeft. Begrijp me niet verkeerd: De PA279Q is geen slechte monitor, maar voor € 249,- minder koop je met de VP2770-LED van ViewSonic een betere monitor die geen van deze nadelen kent. Duurder is dus niet altijd beter…