Review: Sennheiser HD 660S

Ben je een beetje audiofiel, dan ken je de Sennheiser HD 660S. Een open membraan hoofdtelefoon met een geschiedenis. De Sennheiser HD 650 wordt al meer dan tien jaar als een referentiepunt in de markt gezien en dan moet je hard werken om dit te overtroeven.

Unboxing

We ontvingen de Sennheiser HD 660S via CoolBlue. Met het uitpakken zien we al meteen dat we iets bijzonders in handen hebben. Sennheiser levert de HD 660S af in een houten kistje… De eerste indruk is perfect, al zien we bij het openen van het kistje al een veel goedkopere afwerking. Gemiste kans.

Een handleiding is aanwezig evenals een lange audiokabel. Zonder afstandsbediening voor smartphones natuurlijk, want dit is een hele serieuze hoofdtelefoon. Ook vinden we nog een gebalanceerde kabel (4,4 mm Pentaconn-stekker) in de doos en een adapter van 6,5mm jack jaar 3,5mm mini-jack. That’s it en dat is meer dan genoeg.

Vooruitstrevend

Dat Sennheiser een gebalanceerde audiokabel meelevert met 4,4 mm Pentaconn-stekker is zeer vooruitstrevend. Sennheiser heeft zelf nog maar één hoofdtelefoonversterker die hiermee overweg kan. Ook Sony is pas met met deze 4,4 mm Pentaconn-stekker begonnen. Het is dus nog even wachten voor je veel hardware tegenkomt waar je deze stekker op kunt aansluiten. Wil je gebalanceerd luisteren via XLR of een andere koppeling, moet je dus op zoek naar een nieuwe kabel of een verloopje.

Referentiegeluid

Iedere journalist heeft een referentiemodel als het om geluid gaat. Voor in-ear hoofdtelefoons is dat voor mij al jaren de UE9000. Voor on-ear was dit lang de Sennheiser HD 600. Een tweedehands exemplaar. Het geluid dat uit dit soort hoofdtelefoons komt is extreem puur. Tenminste, dat hangt van de voorversterking af en hoe je hem voorversterkt. En nee, daar stopt mijn audiofilie ook weer een beetje. Ik heb er geen duizenden euro’s voor over om te horen waar elke fout in elke plaat zit. Gewoon omdat ik van muziek wil genieten.

Kan het nog beter? Onderhand zeker. Denk aan de HD 800S van Sennheiser. Maar die zit ook een flinke prijsklasse hoger en die kom je op Marktplaats ook niet snel tegen :-(. Dat deze 800 serie er is heeft ook te maken met dat de laatste jaren enorme stappen zijn gezet in driver technologie. Het was onderhand dus nodig om de populaire HD 650 op te volgen. Nouja, de populaire HD 650 blijft ook gewoon in de handel.

Opwarmertje

Ik noem het niet vaak, maar met deze Sennheiser HD 660S is dit wel heel belangrijk. Hoe hij klinkt wanneer je hem net uit de doos haalt, is niet hoe hij klinkt na een half jaar gebruik. De drivers moeten even inspelen. Soepel worden. Dit gebeurd niet in de fabriek, dus moet je dit als journalist toch echt zelf doen. Doe je dit niet, dan klinkt het geluid een beetje slap. In mijn geval heb ik het programma SweepGen gedownload. Deze genereert een toon die keurig alle frequenties afgaat. Op 50% volume heb ik deze 9 werkdagen op de hoofdtelefoon losgelaten. Dat is in mijn geval ongeveer 100 uur. Overigens heb ik hem daarvoor wel terug in de doos gestopt (kabel naar buiten laten hangen). Anders is het heeeeeeeel irritant ;-).

Open membraan

Open Membraan (open-back in het Engels) staat voor de opbouw van de oorschelpen. Normaal worden deze dicht gemaakt zodat geluid niet van buiten naar binnen kan lekken. De oorschelp wordt dan een klankkamer en hoe kleiner deze is, hoe minder warm het geluid.

Bij de Sennheiser HD 660S zijn de oorschelpen, net als bij de voorgangers, open. Dat wil zeggen, er zit een metalen rastertje, maar daar achter zie je toch echt de achterkant van de enorme drivers die zich op jouw oren richten.

Daar zit ook meteen het nadeel van de techniek. Al het geluid van buiten kan naar binnen lekken. Lekker luisteren in de trein of bus, doe je dus niet met deze hoofdtelefoon. Dit doe je gewoon lekker thuis. Het liefst alleen, want hij lekt ook enorm veel geluid naar buiten. Het hele gezin luistert dus mee. En dat maakt de Sennheiser HD 660S misschien wat minder geschikt voor een luistersessie in bed wanneer jouw partner slaapt ;-).

Qua design lijken de HD 650 en de HD 660S verder erg veel op elkaar, behalve dat de HD 660S matzwart is uitgevoerd en stevigere scharnieren kent. Dat laatste was een minpuntje bij de voorgangers van deze hoofdtelefoon.

Voorversterking

Met de HD 660 S daalt de impedantie van de hoofdtelefoon van 300- naar 150 Ohm. Hierdoor is deze hoofdtelefoon beter door zwakkere voorversterkers aan te sturen. Hoewel het handig is en blijft hier een high-end versterker voor te gebruiken, is de hoofdtelefoon nu ook prima te gebruiken met smartphones.

Dat wil zeggen, met vlaggenschip modellen. Een Samsung Galaxy S9, Huawei P20 Pro en LG G6 hebben geen enkele moeite met het aansturen van de zware drivers. Met goedkopere smartphones wordt het toch al heel snel, heel wat minder plezierig allemaal. Toch blijft een goede voorversterker een must.

Overigens kun je met vlaggenschip toestellen prima van hi-res geluid kiezen. Bovengenoemde modellen beschikken allemaal over DSP’s die met gemakt tot 32-bit audio en DSD kunnen weergeven. Het zijn niet altijd de geluidssignaturen die we van klassieke versterkers kennen, maar een smartphone is natuurlijk wel heel wat compacter.

Draagcomfort

Met 260 gram is de Sennheiser HD 660S geen al te zware hoofdtelefoon. Hoewel de Sennheiser HD 660S stevig klemt, is dit niet meer zo hinderlijk als bij de oudere modellen. Sennheiser heeft voor stoffen oorkussens gekozen. Hierdoor is het echt prettig om meerdere uren achter elkaar naar het geluid van deze hoofdtelefoon te luisteren.

Audiokwaliteit

Achter het rooster van de oorschelpen vinden we een nieuw ontwikkelde set drivers van Sennheiser. De reactiesnelheid van de drivers is waarmee deze Sennheiser HD 660S zich echt kan onderscheiden van haar voorgangers. De drivers reageren een stuk sneller. Hierdoor krijgen instrumenten meer ruimte om zich van elkaar te onderscheiden. Tonen lopen immers veel minder in elkaar over dan bij haar voorgangers. Ook dance muziek klinkt een stuk verfijnder, al hoef je geen overdreven bass te verwachten. Het is immers een referentiemodel. Dus ook bij dance hoor je wat de producer in gedachten had bij de plaat.

De nieuwe drivers worden ontwikkeld met een veel kleinere tolerantie dan haar voorgangers. Zo moet iedere Sennheiser HD 660S vrijwel hetzelfde geluid reproduceren. Binnen het productieproces test Sennheiser het geluid van iedere driver en stelt zo het profiel vast. Op basis van deze profielen selecteren de mensen van Sennheiser de twee drivers die het best met elkaar matchen. Dit om te zorgen dat links en rechts echt hetzelfde klinken. Iets dat bij met name goedkopere hoofdtelefoons weleens verschil oplevert. Ook hier is SweepGen een prachtige tool om het verschil goed te kunnen horen. Het verschil bij deze hoofdtelefoon is voor mij niet hoorbaar.

Qua geluidservaring kunnen we dus vooral van verfijning spreken. De voorgangers waren echt ontzettend goed, maar je krijgt met de HD 660S hetzelfde geluid, maar met veel meer detail.

Conclusie: Sennheiser HD 660S

Een referentie hoofdtelefoon opvolgen in de wereld van de audiofiel is een gewaagde stap. Als je ook maar iets verknald, ben je de reputatie kwijt. De Sennheiser HD 660S is gelukkig in staat om hetzelfde geluid als haar voorgangers neer te zetten, maar met veel meer detail. En een lagere impedantie waardoor je hem ook eindelijk op een goede smartphone kunt gebruiken. Wanneer je de overstap naar de HD 660S hebt gemaakt, weet je exact welk verschil een snellere driver brengt.